Het Europese consortium van wetenschappers rond de Einstein Telescoop heeft de aanvraag opgeleverd voor de aanstaande Europese routekaart voor grote onderzoeksfaciliteiten: de ESFRI roadmap 2021. Deze aanvraag is 9 september jl. ingediend. De besluitvorming over de routekaart wordt najaar 2021 verwacht. De grensregio rond Zuid-Limburg wordt opgevoerd als één van de twee mogelijke locaties. Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) heeft besloten deze aanvraag te ondersteunen.
Voordat een grote onderzoeksfaciliteit in Europa gebouwd wordt, leggen wetenschappers en nationale regeringen in Europa vast dat deze faciliteit belangrijk is voor toponderzoek. Faciliteiten van een dergelijke omvang kunnen namelijk alleen gebouwd en bedreven worden met grote (financiële) steun van vele wetenschappers en landen in Europa. Dit keuzeproces doorlopen wetenschappers en landen samen in Europa via de zogenaamde ESFRI-routekaart.
Minister Van Engelshoven heeft een brief geschreven waarin ze het voorstel om de Einstein Telescoop op te nemen in de ESFRI Roadmap 2021, volledig steunt. Ze schrijft:
Sinds de ontdekking van zwaartekrachtsgolven en de toekenning van de Nobelprijs voor deze ontdekking in 2017, staat onderzoek naar zwaartekrachtsgolven en naar het heelal volop in de belangstelling. De Einstein Telescoop zal eraan bijdragen dat we nieuwe kennis opdoen en mogelijk verrassende ontdekkingen gaan doen over onszelf en de wereld.
Minister van Engelshoven
Meer dan 700 wetenschappers van 41 onderzoeksinstituten in Europa hebben de aanvraag voor de Einstein Telescoop samen voorbereid. Er zijn op dit moment twee mogelijke locaties in beeld: het grensgebied rond Zuid-Limburg (de Euregio Maas-Rijn) en Sardinië. Beide locaties zijn in de ESFRI-aanvraag opgenomen. Uiteindelijk zullen België, Duitsland en Nederland dus vóór 2025 moeten besluiten of zij de grensregio daadwerkelijk kandidaat stellen.
Dit is een belangrijke mijlpaal voor het Einstein Telescoop consortium. Mijn collega’s en ik blijven hard werken aan een optimale inbedding van de Einstein Telescoop in de Euregio Maas-Rijn. We leggen ook contact met potentiële partners in de industrie, om samen de meest uitdagende technologische innovaties te ontwikkelen. En hopelijk presenteren we dan in 2024 een subliem bidbook om de Einstein Telescoop te hosten.
Professor Frank Linde (NIKHEF)
De Einstein Telescoop is een bron van werkgelegenheid, een magneet voor Europees talent en een grote impuls voor de regionale talentontwikkeling op alle niveaus. De bouw zal veel werk opleveren, maar ook daarna is er genoeg werkgelegenheid. De blijvende jaarlijkse directe (500 fte) en indirecte (1150 fte) werkgelegenheidseffecten tot in ieder geval 2080 bieden ook structurele kansen voor theoretisch en praktisch geschoolde werknemers. De ultiem-precieze metingen van zwaartekrachtsgolven vragen om de nieuwste sleuteltechnieken voor nanotechnologie, micro- en nanoelektronica, geavanceerde materialen, fotonica en geavanceerde fabricagetechnologieën. Deze technologieën zijn cruciaal voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en leveren een grote bijdrage aan de economie door het ontstaan van nieuwe bedrijvigheid en nieuwe markten, het vergroten van de concurrentiekracht, en het versterken van de banengroei. De kandidatuur van de grensregio Zuid-Limburg is ook een belangrijk instrument om talenten te werven en te behouden.
Nederland kan met de Einstein Telescoop excelleren qua kennispositie en duurzame economische groei bestendigen. De Einstein Telescoop wordt een unieke Europese onderzoeksfaciliteit én een wereldwijd knooppunt voor baanbrekend wetenschappelijk onderzoek. De Einstein Telescoop fungeert als talentenmagneet, met een structurele impuls voor het aantrekken van honderden onderzoekers en innovatieve ondernemers naar Zuid-Limburg. Dit past bij de kracht van onze Brightlands Campussen en Kennis-as, waar onderwijs en onderzoeksinstellingen, bedrijven en overheden krachten bundelen om van Limburg de aantrekkelijkste en innovatiefste regio van Nederland te maken, met impact op het universum.
Gedeputeerde Joost van den Akker (Economie, Onderwijs en Sport):
Het Nationale Instituut voor Subatomaire Fysica (Nikhef) en de Universiteit Maastricht hebben met steun van de Provincie Limburg en Rijksoverheid sinds 2018 geïnvesteerd in de kandidatuur van de grensregio Zuid-Limburg. De haalbaarheidsstudies voor de bodem (Nikhef, 2019) en de economische impact (Technopolis, 2018) zijn opgeleverd met positieve uitkomst. Het bodemdossier zal komende jaren definitief afgerond worden met de bepaling van een optimale locatie voor de Einstein Telescoop, door middel van het euregionale project E-TEST. Met het onderzoekslaboratorium ETpathfinder in Maastricht wordt in de komende jaren al vorm gegeven aan een onderzoeksprogramma voor de Einstein Telescoop. Hiertoe is ook alle benodigde steun ontvangen vanuit partnerinstituten, Europese programma’s, partnerregio’s en partnerlanden. De Universiteit Maastricht heeft aansluitend op dit onderzoeksprogramma invulling gegeven aan een nieuwe vooraanstaande wetenschappelijke groep voor zwaartekrachtsonderzoek en is opgenomen binnen het Nikhef-samenwerkingsverband. De totale aanpak en het onderzoeksprogramma zijn sinds 2018 bovendien onderdeel van een grensoverschrijdend partnerschap van instituten, die gezamenlijk vorm geven aan de kandidatuur van de grensregio Zuid-Limburg.
