Hij spreekt na zo’n 40 jaar dirigentschap toch nog van een ‘Vuurdoop’, wat in het woordenboek de omschrijving ‘de eerste keer in een gevechtssituatie’ oplevert. Een prima typering, die koordirigent en musicus Jo Smeets (61) bezigt over dit ongekende en gevaarlijke coronajaar 2020. Het grillige Chinese virus zet deze muzikale duizendpoot er zelfs toe aan van ‘een behekste periode’ te gewagen, die haar einde nog lang niet kent. Vandaar mijn samengestelde vraag: ‘Heb je niet aan jezelf getwijfeld en je vertwijfeld afgevraagd: Wat is loos mit dis Welt? En hoe krijg ik het nog ooit op de rails? ’Het eerlijke antwoord laat niet lang op zich wachten: “In het begin bekruipt je inderdaad die angst. Je gaat toch malen: stel je voor, in september kan het ook nog niet… Toch komt er een zekere gewenning, en dan begin je er wat positiever mee om te gaan.”
Onzekerheid
Jo Smeets, hoboïst, gitarist, arrangeur en dirigent, met zijn echtgenote Nettie geboren en getogen in Nijswiller en nu met zijn gezin met twee zonen Remy en Jannick woonachtig in Brunssum, geraakt nog niet geheel uit zijn kramp: “Ik leid al heel wat jaren vijf popkoren. Vanaf 1994 Vocalgroup Magan uit Mechelen, in 2008 volgden Sound ’70 uit Overhoven-Sittard en Vocal Group Get Real uit Bunde, en sinds een zevental jaren ook het moderne koor Hanzon Vocaal uit Eys en vanaf 2016 eveneens de opgewekte Zanggroep Shizaz uit Landgraaf. Alle koren zijn voorzien van een begeleidend combo.”
Niet minder dan 14 concerten afgeblazen…
Hij beseft de last die op zijn schouders rust: Vijf koren, dat is nogal wat, en zeker in deze coronatijd als je geen werk hebt… Vanaf half maart is een uiterst moeilijke periode ingetreden. Op de 11e à 12e van die maand hebben we nog gerepeteerd. Daarna brak de lockdown aan. Toen was er in principe niets meer mogelijk. Alle repetities, in totaal niet minder dan 14 concerten en andere festiviteiten zijn afgeblazen. Hoe de vlag er nu bijhangt? Het grootste deel van de koren heeft besloten tot september af te wachten. Om dan hopelijk langzamerhand weer te kunnen beginnen.”
Online les
Jo is zzp’er, die gedeeltelijk bij muziekschool Kumulus in Maastricht als hobo- en gitaardocent een vaste baan met enkele uurtjes heeft en die verder in Heerlen als zzp’er nog wat muzieklessen verzorgt, probeert intussen zijn hoofd boven water te houden. Er was wel gedeeltelijke TOZO-Rijkssteun voor de gederfde inkomsten als privé docent hobo- en gitaar. Want die job heeft tijdens de eerste anderhalve maand coronacrisis een onderbreking gekend. Daarna is hij via ZOOM weer online les gaan geven. En sinds drie weken verzorgt hij aan huis op veilige afstand opnieuw ook weer privémuziekles.
Hij: “Zonder die crisis is het trouwens ook een opgave. Alles wat je hebt, is nooit zeker. We moeten er hard voor werken. Je doet veel meer dan waarvoor je eigenlijk betaald wordt. Dat moet je doen om dát wat je hebt te behouden… Gelukkig hebben al mijn koren mijn repetitievergoeding als coulance gecontinueerd!” Tussen de allesbehalve optimistisch stemmende coronabedrijven door heeft koordirigent Jo Smeets intussen zelf niet stilgezeten. Hij meldt: “ik heb zelf van bijna alle uit te voeren werken de door mij gearrangeerde nummers opgenomen en de diverse partijen daarbij zelf ingezongen. Dus ik heb er via Vuebase een orkestband met mijn stem van gemaakt, die ik naar de leden heb opgestuurd. In principe kunnen ze zo thuis oefenen. Helaas krijg ik natuurlijk geen blik op het totale koor, m.u.v. Magan Mechelen en Sound ’70 in Sittard, waarmee ik al een paar weken via ZOOM online heb geoefend. Maar dat is helaas alleen maar éénrichtingverkeer. Om de vertraging in de geluidsoverdracht te beperken, gebruik ik voor Sittard het programma Jamules, voor een gedeelte (13 personen) van het koor daar. iedereen zit dan voor zijn eigen computer, maar kan wel samen zingen. De vertraging is heel miniem, zodat ik toch een vrij goed overzicht van de vorm van samenzang heb. De andere drie koren staan ‘on hold’. Het ene koor is nu eenmaal wat vooruitstrevender dan het andere. Soms doen we af en toe iets met ZOOM, een quiz of zo. Wel is er met de diverse besturen best wel veel regelmatige digitale communicatie. Het algemene vizier blijft gericht op de maand september!”
Vier koorjubilea een jaar uitgesteld, het vijfde komt er in 2021 aan…
Drie van zijn vijf koren (Sound ’70 uit Sittard, Hanzon Vocaal Eys en Get Real Bunde) zouden in 2020 hun 50-jarig bestaansfeest vieren, terwijl Shizaz Landgraaf in datzelfde jaar na een kwart eeuw ook alle reden had om een feestje te bouwen. Maar het coronavirus heeft de boel danig verstoord. Alle festiviteiten zijn inmiddels naar 2021 verplaatst, ‘es God bleef’, het jaar dat ook Vocalgroup Magan uit Mechelen in real time 50 jaar bestaat! Dus straks in één en hetzelfde jaar vieren al zijn vijf popkoren een respectabel historisch jubileum…
Voorzichtige start in buitenlucht op RKMVC-voetbalveld met 3 m afstand…
Sinds kort is er echter weer sprake van een voorzichtige koorstart in een nog altijd zeer onzekere tijd. Koren mogen weer, met inachtneming van zo’n 2 à 3 meter onderlinge afstand tussen de tenoren, baritons, sopranen en alten, na onderzoek op Technische universiteiten en met goedkeuring van het RIVM en gebaseerd op een eigen protocol, in de buitenlucht repeteren.
Jo, die met zijn 61 jaar zelf tot de risicogroep behoort, manoeuvreert zelf zeer behoedzaam: “Ik hoop dat ze het straks aandurven, dat het vertrouwen gaat groeien en dat het goede de overhand krijgt. Bij de meesten is er behoefte aan uitstel tot en met de grote vakantie om dan vanaf september wat meer mogelijkheden, zelfvertrouwen en durf te laten ontstaan… Die discussie over aerosolen, die zich over grotere afstand zouden kunnen verspreiden, blijft intussen voor onrust zorgen.
Maar Vocalgroup Magan Mechelen, zijn eerste koor!, is maandagavond 22 juni om 19.30 uur op het voetbalveld van RKMVC in de buitenlucht op 2 à 3 meter afstand van elkaar als experiment onder zijn leiding in kleine stemgroepen met de eerste voorzichtige repetities begonnen. Met 3 groepen: eerst de alten gedurende 40 minuten, vervolgens na een pauze van 10 minuten de sopranen en weer na een korte pauze tenslotte nog de heren, tot omstreeks 22.00 uur. Jo Smeets: “Er zijn al een aantal koren (zie Facebook) die het zo gedaan hebben. Het zal effe wennen worden, maar het belangrijkste is toch elkaar weer in levenden lijve te zien, sociaal te ontmoeten om weer sa-men te kunnen zingen. We zullen proberen, hoewel verdeeld in drie stemgroepen, toch weer enkele werken uit ons repertoire voorzichtig door te nemen. Maar je weet nog niet of het werkt, of het wel functioneel is. Magan is van mijn vijf koren het enige gezelschap, dat dit voorlopig aandurft. Wel heeft Sound ’70 uit Sittard mij gevraagd mijn ervaringen aan hen te rapporteren om te bezien of zij deze herstart misschien ook gauw aandurven…”
Risicogroepen
“Kijk, met onze popkoren voeren we het lichtere genre, met internationale songs, musicals, veel Engels-, Duits- en Franstalige liederen, maar ook Nederlandse en dialectmuziek uit, maar hun leeftijd varieert inmiddels toch al van 30 t/m 70 jaar… Er zijn onder hen al velen, dit persoontje zelf ook, die binnen de risicogroepen vallen. Men is vanzelfsprekend op zijn of haar hoede, want wie is niet bezorgd om zijn eigen hachje?! De deskundigen zijn het er nog niet over eens of de effecten van zingen erger zijn dan de uitstoot van de aerosolen bij blazers in de instrumentale muziekbeoefening. Ik heb gehoord dat er zelfs koren zijn, die in schuren met voldoende ventilatie willen gaan oefenen.”
Terugblik
Jo Smeets is geboren en getogen in Nijswiller, waar hij bij Harmonie Excelsior als 7-jarige de eerste prille stappen in zijn muziekopleiding zet-te. Hij verloochent intussen zijn roots niet: “Bij Harmonie Excelsior heb ik mijn basale muziekopleiding genoten op Es-klarinet, want ik was destijds maar een kleine hummel. Mijn vader Pierre speelde de ‘grote’ klarinet. Mijn latere echtgenote Nettie begon bij Excelsior op trompet, maar switchte later naar haar favoriete instrument, de dwarsfluit.”
Hij blikt als volgt in de achteruitkijkspiegel: “Ik heb hobo gestudeerd aan het Conservatorium Maastricht bij Piet Kingma, ik heb daar het A-examen lesgeven, en het B-examen van uitvoerend musicus behaald. Daarna ben ik als docent hobo begonnen bij Kumulus, de muziekschool van Maastricht (1981). Tot aan het Staatsexamen toe heb ik daarna aan de Muziekschool Heerlen bij Henk van Lierop nog een opleiding voor gitaar gevolgd.”
Over zijn instrumentale leven wordt door Jo als volgt bericht: “Ik heb bijna 30 jaar als gitarist in een top-40 band gespeeld, eerst bij Vivelevink (betekent: ‘Laat maar waaien’), daarna bij Just2 Perfect.” Nu hebben twee andere gezelschappen vooral hun beider aandacht: Kamermuziekensemble Vivente voor luister- en koffieconcerten, bestaande uit Ernie Gerats (dwarsfluit), Nettie Smeets (ook dwarsfluit), en Jo zelf (klassieke gitaar en hobo).
En voor lichtere muziek met eigen bewerkingen in het Nederlands, Engels, Frans, Duits en Spaans nog Trio Troisième met Ghislaine Mommer (zang en piano), Nettie Smeets (dwarsfluit) en Jo Smeets (hobo en gitaar).
In een experimentele fase: zowel online alsook in het echte leven…
Dirigent, musicus, docent en arrangeur Jo Smeets vat de huidige onzekere en gevaarlijke coronaperiode, die helaas nog geen definitief uitzicht op een verlossend vaccin biedt, als volgt samen: “Ik heb de laatste maanden zo’n 4 à 5 keer contact gehad met collega-dirigenten.
Ons daarbij afvragend: ‘Wat doen jullie?’ Het blijkt dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. We verkeren in een experimentele fase: zowel online alsook in het echte leven! Ik ben eens gaan tellen: vanaf maart heb ik met mijn vijf koren in totaal veertien optredens moeten laten schieten. Die zijn vervallen, dat geeft toch te denken. De zekerheid dat we over een x-aantal maanden de vlag kunnen uitsteken, hebben we helaas niet. Zeker als er nog sprake is van een tweede golf. Maar hoop sterft als allerlaatste…”
