Het is Gulpens oudste en langst bestaande Luxe Brood- en Banketbakkerij. Sinds het oprichtingsjaar 1910, dus nu 110 jaar geleden, toen grootvader Ferdinand Ortmans met zijn vrouw Hubertina Ortmans-Douffet aan de Steenweg nr. 78A, nu Rijksweg 40 in hartje Gulpen, de eerste ondernemersstap waagden, straalt het karakteristieke pand onafgebroken met het latere logo van ‘Bakkunst Ortmans anno 1910’ zelfverzekerdheid uit. En dat nog altijd op dezelfde locatie en in dezelfde ambachtelijke familietraditie van de inmiddels derde generatie!

MEER RAMPEN OVERLEEFD
De huidige exponent van het Ortmans-familiebedrijf, warme brood- en banketbakker Jean Ortmans, geboren in 1952, en vanaf 1 januari 1977, nu dus al 43 jaar actief, heeft op mijn verzoek in zijn schaarse vrije tijd een uitstekende tekst aan het papier toevertrouwd. Waarin hij – aanhakend bij de gevaarlijke corona actualiteit – deze Chinese viruscrisis periode niet als eerste ramp voor zijn Bakkerij Ortmans bestempelt.

“Grootvader Ferdinand Ortmans heeft met zijn echtgenote de Eerste Wereldoorlog doorstaan. Toen heerste schaarste en verschillende levensmiddelen waren alleen verkrijgbaar ‘op de bon’, die door mijn vader als vijfjarige al op kaarten geplakt moesten worden.” Daarna sloeg de Spaanse griep toe. Ook zijn grootvader raakte destijds door de eliminerende Spaanse Griep doodziek en in zo’n belabberde conditie dat hij `s morgensvroeg amper in evenwicht blijvend, zittend de trap afdaalde om de bakkersoven te bereiken. Het verslag vervolgt met: “Vervolgens brak de beurskrach in 1929 uit met de slechte jaren ‘30 tot gevolg.

En toen de economie weer een beetje op gang kwam, brak de Tweede Wereldoorlog uit met alle gevolgen van dien.” Ook toen deed zich de eerder genoemde bedeling met voedselbonnen weer voor. Na WO II nam vader Jef Ortmans met zijn echtgenote Mia Ortmans-Gruisen het roer voortvarend over. In 1950 volgde een modernisering. Nieuw was dat in 1952 de verkoop van Italiaans ijs werd geïntroduceerd, waaraan echter in 1994 een einde kwam.

Alarmerend was in de opbouwperiode 1950 – 1960, zo betoogt Jean Ortmans, met zijn echtgenote Kitty Ortmans-Pieters later vanaf 1 januari 1977 trouw aan zijn zijde, ook de zogenaamde ‘parallellisatie van de handel’ waardoor op veel plaatsen brood (ook bij kruideniers en in supers) verkocht kon gaan worden. Vroeger was dat uitsluitend bij de lokale bakker en vlees bij de slager verkrijgbaar, wat 80% van deze bedrijven deed verdwijnen. Maar Bakkerij Ortmans, opgericht anno 1910, heeft steeds stand kunnen houden, door een aantal moderniseringen en vooral dankzij een mee veranderende bedrijfsvoering. Al 110 jaar lang.

DERDE GENERATIE AAN BOD
Jean behaalde op de Kiebeukel in Gulpen eerst zijn Mulo-B diploma, “want pap wilde dat ik eerst algemene ontwikkeling zou opdoen. Vervolgens ben ik naar Wageningen vertrokken om opgeleid te worden op de Vakschool van het Station van Maalderij en Bakkerij. Daar bestond maar één school van in heel Nederland… Later kwam je vroegere leerlingen daarvan ook tegen op machinefabrieken, in meelfabrieken en noem maar op, 45% kwam in een ander bedrijf terecht. Pap was intussen niet meer zo gezond, reden waarom ik vrijstelling van militaire dienst heb gekregen.

Hoe slaagde men erin (in tegenstelling tot elders waar de zaken allerminst crescendo gingen) toch een renderend familiebedrijf behoorlijk draaiende te houden?

BROOD- EN BANKETBAKKERIJ MET NADRUK OP BEIDE FACETTEN
“Door een steeds veranderende bedrijfsvoering, zoals bijvoorbeeld de overgang van bakkerij met lunchroom tot een broodspecialist met een uitgebreid assortiment van 50 soorten vers gebakken brood met een rijk aroma, mede door het gebruik van natuurdesem, iedere morgen telkens weer. Iedere werkdag een heerlijk assortiment knapperig vers brood én gebak. Een brood- en banketbakkerij, die nadruk legt op beide facetten!”

Ortmans noemt desgevraagd als vaste klantentrekkers het vanwege de bijzondere smaakbeleving geliefde Dolsberger brood, gebakken met zelfgekweekt zuurdesem. Ook bijzonder in de smaak vallen al jaren zijn Aubeler zwartbrood, en diverse lekkere desem-speltbroden met en zonder vruchten. Vermeldenswaard zijn zeker ook nog het Eifeler en Monschauer schrotbrood, wat allemaal een vaste categorie fijnproevers speciaal hiervoor naar Gulpen doet koers zetten. De recepturen zijn door Jean allemaal zelf ontwikkeld!

AANPASSING AAN EEN VERANDERENDE MARKT
Goed in de markt vanwege de gezonde, voedzame samenstelling ligt ook het assortiment kleinbrood met diverse soorten gezonde speltbroodjes. Ook dienen de Italiaanse broodsoorten, zich o.a. als delicatesse lenend bij de barbecue, een buffet of een speciale broodmaaltijd, genoemd te worden. In dit speciale geval gebakken zonder gist, en alleen op basis van natuurlijke Durum desem.
Een andere aanpassing aan de veranderende marktomstandigheden presenteerde de derde generatie aan de hand van een eigen collectie succesvolle bijzondere vla-smaken: bramen, framboos en sinaasappelvlaai, proportioneel teruggebracht tot kleine vlaaien, aangepast aan de hedendaagse kleine gezinnen en voor alleenstaanden. Wat de normaal geproportioneerde vlaaien betreft, is er eveneens keuze te over uit wel 20 verschillende vlaaien en een breed scala aan taarten. Enkele voorbeelden, gebaseerd op de Franse patisseriekunst, die doen watertanden: Grénache vanille crème, slagroomfruittaart, hazelnootcarameltaart, luxe vlaai Galouppe, enz. Het langst in het uitgebreide assortiment is de Crème de Beurre taart, van oprichter Ferdinand, onveranderd sinds 1910 van receptuur: “Dea blieft gegarandeerd, hea is al jaren antiek. Deze Crème de Beurre zal blijven tot de dood erop volgt!” bezweert Jean als representant van de derde generatie.

Maar anderzijds: “Ook oude gebakssoorten waren en zijn aan mode onderhevig, want smaken veranderen. Iets wat 10 à 15 jaar goed loopt , is opeens ‘uvver’. Je moet als ondernemer meegaan in de smaakverandering!”

“Wie eet nog twee stukken vlaai?! Da beginne ze te küme wie ee pead, kiek mer ins um uch hin…”

Wat is dan bijvoorbeeld veranderd? Jean Ortmans, die in 2010 met echtgenote en personeel (er zijn naast het echtpaar ook nog 2 bakkers en twee verkoopsters in hun familiebedrijf werkzaam) het 100-jarig bedrijfsjubileum vierde: “Mensen letten meer op hun lijn, op hun gezondheid. Ze eten minder gebak en minder slagroom en zoe get. De jeugd eet geen vlaai meer, of in ieder geval veel minder. Wie eet nog twee stukken vlaai?! Da beginne ze te küme wie ee pead, kiek mer ins um uch hin…”

BREDE KLANTENKRING
Voor deze uitgebreide reeks heerlijkheden kan Bakkerij Ortmans rekenen op talrijke vaste klanten in heel Zuid-Limburg, o.a. in Meersen, Beek, Berg aan de Maas, Nuth, Landgraaf, kortom van Vaals tot Eijsden en de Belgische grensstreek. Aanpassingen en modernisering wisselden elkaar af, waardoor het ook voor de consument spannend en attractief bleef.

Ortmans, een beetje filosoferend: “Het is een vast gegeven, dat er steeds gebeurtenissen plaatsvinden, die niet op de tekentafel gepland zijn, zoals nu dit gevaarlijke corona virus. Wij vinden het een uitdaging om samen met onze medewerkers (2 bakkers en 3 verkoopsters, incl. mijn echtgenote Kitty in de winkel) te trachten deze moeilijke periode gezond te doorstaan, en voor u als onze klanten te kunnen blijven doorbakken. Hiervoor hebben wij wat regels moeten invoeren – ook van hoger hand opgelegd – waar zich helaas niet iedereen even gemakkelijk mee conformeren kan. Voor een enkeling leidt het tot enige opwinding. Maar voor de overgrote meerderheid vormen de aanpassingen gelukkig een geruststelling. Want het is ook in uw belang als klant. Anders kunnen wij niet blijven doorwerken, daar is dan niemand bij gebaat.”

Jean Ortmans over recente ervaringen: “Pasen en de aanvankelijk geplande Eerste Communiefeesten van 2020, die vanwege corona geen doorgang kunnen vinden, moeten maar gauw vergeten worden. Moederdag daarentegen was weer als vanouds, dat heeft ons lichtelijk overvallen. Kijk, we hebben wat verschuiving in het assortiment: een grote vlaai voor 10 man wordt nu moeilijker verkocht, maar gebakjes en stukwerk voor 2 of 3 personen gaan grif over de toonbank… Dat wordt meer verkocht. Gelukkig kennen we geen wezenlijke problemen.”

OVER OVENS
Ik informeer hoe ovens vroeger in bakkerijen gestookt werden.

Jean: “Vroeger werden die met hout gestookt. De eerste was er een, zo vermoed ik, die je nog hier en daar in een gerestaureerde bakoven tegenkomt. Naderhand werd er bij ons een stenen bakoven gemetseld, met 3 etages boven mekaar, die vanaf de achterzijde werd gestookt met hout, briketten en kolen. Vanaf 1950 heeft mijn vader Jef en moeder Mia Gruisen met gas gestookt. Ikzelf heb 25 jaar achtereen verbouwd, en ook een nieuwe gasgestookte Duitse oven (van het merk Becker) laten aanrukken, die we nu nog steeds intensief gebruiken.” Om er nog verrassend aan toe te voegen: “Als bakker begin ik laat, daar snapt geen sterveling iets van, maar goed… Doordeweeks beginnen we met ons drieën hier achter in de bakkerij om 05.00 uur ’s morgens te werken en ’s zaterdags om 03.00 uur.”

VERGELIJKING NA 85 JAAR…
Tenslotte nog een fier stemmende vergelijking na 85 jaar: “Door de jaren heen zijn wij steeds actief geweest, zoals recentelijk nog mocht blijken in het laatste periodiek van de Gulpense Heemkundevereniging Galopia, waar twee advertenties van onze bakkerij Ortmans staan gepubliceerd. Wel met een indrukwekkend tijdsverschil van maar liefst 85 jaar! Een programmaboekje van een of andere landbouwtentoonstelling uit 1935, waarin mijn opa een advertentie had geplaatst, tegenover een advertentie van mezelf, 85 jaar later. Want ik adverteer regelmatig in de Kronieken van Galopia en ook in dit veelgelezen Gulp en Geul Journaal. Ik blijk bijna de enige in al die jaren te zijn, die nú nog trouw advertenties plaatst! Vele gerenommeerde bedrijven uit Gulpen hebben inmiddels helaas reeds het loodje gelegd.”

- Advertentie -
Vorig artikelAppelkruimelvlaai – Charlotte de Bie aan het woord
Volgend artikelRd4 hervat inzameling BEST-tas en grote kringloopspullen

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in