Op het terrein van Via Jeugd in Cadier en Keer worden vanaf begin november maximaal 50 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) gehuisvest. De huidige tijdelijke opvanglocatie aan de Parkweg in Maastricht sluit haar deuren (op 29 november a.s. loopt na drie jaar het contract tussen COA en de gemeente Maastricht af) waardoor COA op zoek moest naar een andere locatie. Het COA wil de jongeren zo min mogelijk uit hun vertrouwde omgeving halen. Vandaar dat er in de directe omgeving van Maastricht naar geschikte huisvesting is gezocht. De jongeren kunnen vanuit de nieuwe locatie naar school in Maastricht blijven gaan en kunnen blijven deelnemen aan de dagbesteding daar. Ook het COA-team dat hen nu begeleidt, blijft die begeleiding verzorgen. Daarmee is continuïteit van de vertrouwde en professionele begeleiding gewaarborgd. Verlenging van het contract van de huidige opvanglocatie in Maastricht was geen optie omdat met de gemeente Maastricht was afgesproken dat op het moment dat de reguliere opvanglocatie van 650 plekken aan de Francois de Veijestraat gerealiseerd zou zijn, het COA de opvang aan de Parkweg in Maastricht zou beëindigen. Het contract met Via Jeugd voor de locatie Cadier en Keer is voor 4 jaar aangegaan, met optie op verlenging van nog een jaar.
Wie zijn deze jongeren?
De alleenstaande minderjarige vreemdelingen zijn jongens en meisjes in de leeftijd van 15 tot 18 jaar. Ze komen uit verschillende landen waarvandaan ze naar Nederland gevlucht zijn, zonder ouders maar soms wel met broer(s), zus(sen), neefje(s) en/of nichtje(s). Ze zijn nog maar kort in Nederland. Voordat ze hier aankomen zijn ze vier dagen in Ter Apel geweest; de opvang in Maastricht (en straks in Cadier en Keer) was/is hun eerste echte verblijfplaats in Nederland. De locatie is in COA-termen een zogenaamde ‘procesopvanglocatie’. Dat betekent dat de jongeren bij Icarus (de opvanglocatie bij Via Jeugd) hun asielprocedure afwachten. Hun verblijf bij Via Jeugd is dus tijdelijk. De asielprocedure neemt in principe maximaal 10 weken in beslag maar in de praktijk kan dit (vanwege achterstanden) uitlopen tot 4 à 5 maanden en in enkele gevallen nog langer. Is er sprake van een positieve beschikking (en dus perspectief op verblijf) dan worden de jongeren overgeplaatst naar Nidos, de voogdij instelling die hen verder begeleidt. Is er sprake van een negatieve beschikking dan worden de jongeren overgeplaatst naar een kleinschalige woonvoorziening van het COA elders in het land. Als de jongere de leeftijd van 18 jaar bereikt en nog recht heeft op opvang dan wordt hij overgeplaatst naar een asielzoekerscentrum (azc).
Via Jeugd, COA en gemeente samen aan de lat voor goede huisvesting, begeleiding en opvang
Het COA zal de jongeren in vier paviljoens op het terrein van Via Jeugd opvangen. De opvang van deze jongeren sluit aan bij de missie, het doel en de activiteiten van Via Jeugd en de huisvesting past binnen het bestemmingsplan. Op het terrein (eigendom van Via Jeugd) zijn ook jeugdzorgplus-jongeren gehuisvest. Dit zijn jongeren die niet zelfstandig of thuis bij hun ouders kunnen wonen en een beschermde woonomgeving en begeleiding nodig hebben. Vanwege de sluiting van Het Keerpunt (het hoofdgebouw / de voormalige justitiële jeugdinrichting op het terrein van Via Jeugd) kan daar een deel van de jeugdzorgplus-jongeren worden ondergebracht en ontstaat er ruimte in de paviljoens om de amv te huisvesten. COA en Via Jeugd beschikken samen, ieder vanuit een andere invalshoek, over ruime ervaring in de begeleiding van jongeren in een kwetsbare positie. Via Jeugd heeft bovendien al eerder ervaring opgedaan met alleenstaande minderjarige vreemdelingen.
De huisvesting kan en mag dus gerealiseerd worden. Een omgevingsvergunning is aangevraagd, de brandveiligheid is in kaart gebracht; ook daarover wordt binnenkort een positief besluit verwacht. Maar de gemeente wil actief en intensief betrokken blijven bij de plannen. Zij wil er samen met COA en Via Jeugd voor zorgen dat de huisvesting soepel verloopt, de jongeren goed worden opgevangen en dat alle omwonenden en bedrijven in de omgeving actief worden geïnformeerd en betrokken bij de plannen.
Bestuursovereenkomst
In mei jl. zijn COA en Via Jeugd met de gemeente in gesprek gegaan. Zij hebben het college van burgemeester en wethouders een uitvoerige presentatie gegeven van mogelijkheden en voorwaarden waaronder zij de opvang zouden willen organiseren. Het college van b en w heeft dit uitgebreid bekeken, intern advies ingewonnen en uitvoerig besproken, onder andere ook met de gemeente Maastricht. Het college staat er positief tegenover en heeft eind augustus ingestemd met het opstellen van een bestuursovereenkomst tussen het gemeentebestuur en het COA. Daarin wil het gemeentebestuur afspraken goed vastleggen. En ze wil in een gezamenlijk communicatietraject met COA en Via Jeugd omwonenden en andere stakeholders informeren. Ook wil het gemeentebestuur nog bij de regietafel (provinciaal afstemmingsoverleg over de opvang van statushouders) aankaarten wat deze opvang betekent voor de taakstelling van de gemeente.
Samen
COA, Via Jeugd en de gemeente trekken samen op om de jongeren een goed tijdelijk onderkomen te bieden. Ze zien meerwaarde in de samenwerking en willen kijken hoe ze van elkaars eigen aanbod en netwerk gebruik kunnen maken (bijvoorbeeld op het gebied van sport, onderwijs en zorg) om samen activiteiten te ontplooien. Via Jeugd en COA zien dit als kans om meer uit die samenwerking te halen.
Omwonenden en andere geïnteresseerden worden uitgenodigd om daar ook iets in te betekenen, bijvoorbeeld als vrijwilliger bij het begeleiden van activiteiten. Ook zal het COA een omwonendencommissie in het leven roepen waar bewoners en ondernemers zich voor kunnen aanmelden, waarmee regelmatig overleg zal zijn om bijzonderheden, kansen en problemen te bespreken.
Onderwijs
De jongeren gaan overdag naar school in Maastricht en nemen deel aan diverse vormen van dagbesteding. Dit loopt goed en zal zo blijven. Wel heeft COA aangegeven open te staan voor de mogelijkheid om te onderzoeken of de jongeren ook op het terrein zelf, waar een school gevestigd is, een combinatie van praktijk- en taallessen kunnen volgen. Dit zou mooie kansen kunnen bieden en jongeren hoeven dan niet van het terrein af om onderwijs te genieten.
Veiligheid
Ook voor de veiligheid in en om het terrein dragen de drie partijen samen zorg. In de (directe) omgeving wonen mensen, is een landgoed gevestigd, en zijn horecaondernemingen, bedrijven, instellingen en winkelcentra aanwezig. Ook is Staatsbosbeheer hier actief. Er zijn goede afspraken in de maak over de veiligheid waarbij gemeente, politie, GHOR, Arriva, COA en Via Jeugd betrokken worden om eventuele overlast in de directe omgeving of in het openbaar vervoer te voorkomen. Met de direct omwonenden en instellingen en bedrijven in de buurt zal hierover overleg plaatsvinden.
Op het terrein zelf verzorgt het COA de begeleiding van de amv in de paviljoens. Het begeleidingsteam bestaat uit professionele medewerkers die 24/7 aanwezig zijn in de paviljoens. Het team is bovendien bekend met de groep want komt 1- op -1 mee over vanuit de huidige locatie aan de Parkweg. En ook de ketenmarinier van het ministerie van Justitie en Veiligheid, die werkt als schakel tussen regionale en nationale partijen, zoals COA, de Officier van Justitie en het OM, is betrokken. Daarnaast beschikt Via Jeugd over een (pedagogische) beveiligingsdienst die ervaren en toegerust is in de omgang met jongeren en ook inzetbaar is voor de amv-paviljoens. Er is een professioneel ingerichte meldkamer met camerabewaking op het hele terrein, dus ook bij de paviljoens waar de amv-jongeren verblijven. Het COA en Via Jeugd voeren gezamenlijk periodiek overleg om eventuele incidenten en zorgen te delen en te voorkomen. Ook de VSO (Voortgezet Speciaal Onderwijs)-school op het terrein zal daarbij betrokken worden. Verder is er bewust voor gekozen om de amv-jongeren apart en in de lager gelegen paviljoens op het terrein te huisvesten, op afstand van de overige paviljoens van Icarus waar de jeugdzorgplus-jongeren verblijven. Zo is er min of meer een natuurlijke scheiding tussen de amv en de doelgroepen van Icarus. De amv-jongens en meisjes worden niet bij elkaar op één kamer geplaatst.
Op deze manier spannen COA, Via Jeugd, de gemeente en alle andere betrokkenen in de omgeving zich in om de huisvesting en opvang van de jongeren op en om het terrein in goede banen te leiden. Voor de volledigheid moet daarbij opgemerkt worden dat buiten het terrein het COA geen bevoegdheden heeft. Wel geeft het COA de amv voorlichting over gewenst gedrag buiten het terrein en spreekt hen aan op ongewenst gedrag.
Ervaringen Maastricht
De jongeren hebben onderweg veel meegemaakt en in het land van herkomst vaak vreselijke dingen gezien. In combinatie met hun kwetsbare leeftijd- pubertijd- zorgt dit soms voor emotionele reacties, al dan niet met grensoverschrijdend gedrag. Desondanks zijn de ervaringen in Maastricht met de opvang van deze groep positief. Dit komt enerzijds doordat medewerkers van het COA erop getraind zijn om bij deze groep grenzen te stellen en de jongeren tot rust en zichzelf te laten komen. En anderzijds door de goede samenwerking, onder meer in structurele periodieke overleggen, tussen alle betrokken partijen, zoals gemeente, COA, Nidos, politie en andere betrokken instanties. Hierdoor kunnen signalen vroegtijdig worden opgepikt en kan waar nodig tijdig of zelfs preventief worden ingegrepen.
Kosten en inkomsten
Wat betreft de kosten leren de ervaringen in Maastricht dat die in verhouding staan tot de inkomsten. De gemeente krijgt op basis van het aantal amv een rijksbijdrage en via de decentralisatie uitkering geld voor jeugdhulp. Op basis van cijfers van Maastricht, liggen de kosten rond de 45.000 euro. De gemeente Maastricht kreeg een rijksvergoeding van 100.000 euro per jaar voor jeugdhulp aan kinderen. Hiermee wegen de inkomsten (€ 100.000) uit de decentralisatie uitkering op tegen de kosten (€ 45.000). (Interne kosten van inzet van het ambtelijk en politiek apparaat zijn niet opgenomen in deze kosten. Deze worden gedekt vanuit de reguliere formatie. Als dit extra inzet vraagt zal dit worden voorgelegd).
Informatie
Omwonenden, bedrijven in de omgeving, de gemeenteraad van Eijsden-Margraten en andere stakeholders zijn en worden vóór de komst van de jongeren geïnformeerd. Omwonenden en bedrijven in de omgeving zijn middels een brief (PDF, 24.0 kB) uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst op 30 september. De raad is geïnformeerd met een raadsinformatiebrief (PDF, 88.1 kB) die besproken is tijdens een raadsinformatiebijeenkomst op 27 september.
Heeft u nog vragen?
In de Vragen en Antwoorden leest u wellicht uw antwoord. Wordt uw vraag daarin niet beantwoord? Bel dan naar de gemeente Eijsden-Margraten (043) 458 84 88 of stuur een mail aan: sem@eijsden-margraten.nl.
